Bảo hộ ngược ảnh hưởng đến nông sản Việt trên chính sân nhà

Nhìn vào những vấn đề đối mặt của ngành chăn nuôi và sản xuất phân bón trong nước dưới áp lực từ việc nhập khẩu các sản phẩm tương tự giá rẻ, ta có thể thấy rằng một phần của sự thiếu sót này bắt nguồn từ chính sách thuế không hợp lý. Trước tình hình nguy cơ bị đè bẹp bởi hàng nhập khẩu và gây thiệt hại cho ngành nông sản trong nước, chúng ta đang cần thực hiện các điều chỉnh cần thiết về chính sách thuế, đặc biệt là thuế Giá trị gia tăng (VAT).

Ngày 9/8, giá lợn hơi trong nước tiếp tục tăng lên và hiện đang dao động trong khoảng từ 62.000 – 64.000 đồng/kg (ở các tỉnh miền Bắc) và từ 57.000 – 60.000 đồng/kg (ở các tỉnh miền Nam).

Nhìn từ góc độ của “bàn thua” trước sự cạnh tranh của thịt nhập khẩu

Sự gia tăng giá thịt lợn hơi có thể giúp các doanh nghiệp sản xuất thịt trong nước cải thiện biên lợi nhuận. Tuy nhiên, có mối lo ngại là khi giá tăng, người tiêu dùng có thể chuyển sang sử dụng thịt lợn nhập khẩu với giá rẻ hơn. Điều đáng lưu ý là thị trường thịt nhập khẩu và các sản phẩm thịt đang có dấu hiệu tăng trở lại trong quý 2/2023. Số liệu từ Tổng cục Hải quan cho thấy Việt Nam đã nhập khẩu 165,12 nghìn tấn thịt và sản phẩm từ thịt trong quý 2, trị giá 326,8 triệu USD, tăng 26,6% về khối lượng và 20,4% về giá trị so với quý I/2023.

Các thị trường lớn cung cấp thịt và sản phẩm từ thịt cho Việt Nam trong quý 2/2023 bao gồm Ấn Độ, Nga, Hoa Kỳ, Brazil và Ba Lan. Việc nhập khẩu ngày càng nhiều loại thịt này ảnh hưởng đến ngành chăn nuôi nội địa, vì thịt nhập khẩu thường có chất lượng cạnh tranh và được nhiều người tiêu dùng ưa chuộng.

Trong suốt nửa năm qua, Việt Nam đã tiêu gần 626 triệu USD (khoảng 14.700 tỉ đồng) để nhập khẩu thịt heo, gà, bò, trâu… Đáng chú ý là trong thời gian thịt nhập khẩu tăng, nhiều hộ chăn nuôi nhỏ lẻ trong nước đã phải ngừng nuôi vì không thể đối mặt với sự tăng cao của giá nguyên liệu đầu vào, trong khi giá bán sản phẩm đầu ra không ổn định.

Cần điều chỉnh lại thuế Giá trị gia tăng (VAT)

Vì giá thành sản xuất trong nước khá cao, ngành chăn nuôi không thể cạnh tranh với thịt nhập khẩu từ các quốc gia khác với giá thấp hơn. Đáng chú ý, đã có những thời điểm thuế nhập khẩu đối với thịt ngoại đã được đề xuất giảm nhằm hưởng lợi cho người tiêu dùng, nhưng điều này đã làm cho ngành chăn nuôi trong nước gặp khó khăn hơn.

Sự bất lợi trong chính sách thuế cũng đang ảnh hưởng đến ngành sản xuất phân bón nội địa khi phải đối mặt với áp lực từ phân bón nhập khẩu giá rẻ. Đặc biệt, xu hướng tăng nhập khẩu phân bón đang trở lại, ví dụ như trong tháng 6/2023, Việt Nam đã nhập khẩu 415.200 tấn phân bón, trị giá 131 triệu USD, tăng 79,4% về sản lượng và 21,9% về kim ngạch so với cùng kỳ năm trước.

Các chuyên gia đã bày tỏ lo ngại rằng, do được hưởng lợi từ việc giảm thuế nhập khẩu theo cam kết của các hiệp định thương mại tự do, các doanh nghiệp phân bón nước ngoài có thể giảm giá bán để cạnh tranh với phân bón nội địa.

Điều này còn bị gia tăng bởi thực tế rằng ở nhiều quốc gia, thuế Giá trị gia tăng (VAT) đối với hàng hóa xuất khẩu là 0%, do đó nhà sản xuất phân bón được hoàn thuế VAT đối với toàn bộ chi phí đầu vào chịu thuế VAT và giá thành sản phẩm xuất khẩu không bao gồm thuế VAT của chi phí đầu vào.

Tuy nhiên, ở Việt Nam, các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước (không chịu thuế VAT) đang gặp khó khăn vì không được khấu trừ thuế GTGT đầu vào trong quá trình sản xuất, mà phải tính vào chi phí sản phẩm, làm tăng giá thành và khiến giá bán trong thị trường nội địa tăng cao, gây khó khăn cho người nông dân. Điều này cũng tạo ra sự bất lợi cho các doanh nghiệp trong nước khi cạnh tranh với phân bón nhập khẩu cùng loại.

Mới đây, Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã góp ý vào Dự thảo Hồ sơ đề nghị sửa đổi Luật Thuế Giá trị gia tăng, đề xuất rằng các điều khoản về đối tượng không chịu thuế cần được xem xét lại và cần loại bỏ một số mặt hàng trong danh sách này. Điều này là để tránh tình trạng bảo hộ ngược, khuyến khích nhập khẩu hơn là sản xuất trong nước. VCCI cũng nhấn mạnh rằng việc giảm thuế VAT đối với hàng nhập khẩu dẫn đến sự thiếu cân đối về giá cả giữa sản phẩm nội địa và nhập khẩu.

Vậy, để giải quyết các vấn đề này, cần thiết phải thực hiện những điều chỉnh cẩn thận trong việc sửa đổi Luật Thuế Giá trị gia tăng, bao gồm việc loại bỏ một số mặt hàng trong danh sách không chịu thuế và cân nhắc lại quy định về thuế VAT để tạo ra một sự cân đối hơn trong cạnh tranh giữa sản phẩm nội địa và nhập khẩu. Điều này là quan trọng để đảm bảo ngành nông sản Việt không bị thua thiệt trên thị trường nội địa.