Đắk Lắk: Cẩn trọng ‘bẫy giá’ sầu riêng non trong mùa thu hoạch
Trước khi bước vào mùa thu hoạch, các vườn sầu riêng đang được thương lái mua với mức giá vượt trội, ngay cả khi quả vẫn còn non. Đắk Lắk đang cảnh báo nông dân hãy cẩn trọng với việc chốt giá quá sớm.
Có nguy cơ rủi ro trong việc cố định giá cho sầu riêng non
Còn một tháng nữa, mùa thu hoạch chính của sầu riêng Đắk Lắk sẽ bắt đầu. Trước thời điểm thu hoạch khoảng 2-3 tháng, nhiều thương lái đã tới các vườn sầu riêng ở Krông Pắk, Cư M’gar, Krông Búk, Buôn Hồ… để mua sầu riêng non (thời điểm chưa chín, chờ quả chín) với giá cao.
Tại các vườn, nông dân thường được thương lái đề xuất giá từ 60.000-100.000 đồng/kg – một mức giá kỷ lục, khiến nhiều nhà vườn quyết định chốt giá với thương lái.
Một ví dụ là anh Mai Văn Cường, sở hữu hơn 1 ha sầu riêng ở huyện Cư M’gar. Vào tháng 6 vừa qua, nhiều thương lái đã đến vườn của anh để mua sầu riêng non với giá 60.000 đồng/kg, trong khi năm trước, thời điểm giá cao nhất, anh chỉ bán được với giá 50.000 đồng/kg.
“Thương lái đề xuất giá 63.000 đồng/kg khi tôi cân nhắc, và vì mức giá cao đỉnh, tôi đã chốt. Một thời gian sau, thương lái đã mua sầu riêng từ vườn hàng xóm với giá 75.000 đồng/kg. Tôi hối hận nhưng đã chốt giá nên không thể thay đổi”, anh Cường than thở.
Hành vi của thương lái đến vườn chốt giá sầu riêng non là phổ biến, nhưng nó có rủi ro, như thường xuyên chốt giá sớm dẫn đến thu nhập thấp hơn so với việc bán sau cùng. Nhiều vườn đã bị ảnh hưởng khi chốt giá cao, giá giả tạo, và sau đó, giá giảm mạnh khiến thương lái từ bỏ mua, để nông dân phải bán với giá thấp.
Ông Châu Phúc, ngụ tại xã Ea Kênh, huyện Krông Pắk, là ví dụ điển hình. Vào năm 2021, gia đình ông đã chốt giá bán toàn bộ vườn sầu riêng diện tích 3 ha với giá 42.000 đồng/kg. “Lúc đó, tôi vui vì giá cao, nhưng khi đến mùa thu hoạch và dịch bệnh gây khó khăn cho mua bán, thương lái yêu cầu giảm giá. Tôi không muốn gây khó khăn, nên bán với giá 24.000 đồng/kg. Từ sự cố này, tôi đã học được bài học và quyết định không chốt giá sớm nữa”, ông Phúc cho biết.
Hãng thu mua sầu riêng và nông sản, có mô hình liên kết sản xuất với nông dân trong nhiều năm, bà Nguyễn Thị Xuân Hương – Giám đốc Công ty Cổ phần Sản xuất và Dịch vụ Nông nghiệp Hương Cao Nguyên (Đắk Lắk) – cho biết rằng, giá của sầu riêng hiện nay biến đổi không ổn định trên thị trường.
Bà Hương cũng lo lắng rằng nông dân có thể mắc vào “bẫy” giá, tập trung vào lợi ích ngắn hạn và làm mất đi sự bền vững của liên kết sản xuất với doanh nghiệp.
Bởi vì công ty của bà liên kết với 80 hộ nông dân từ 5 tổ hợp tác khác nhau, với tổng diện tích 300 ha và sản lượng 5.000-6.000 tấn, nhiều doanh nghiệp khác đã đề nghị thương lượng giá, nhưng chưa có hộ nào đồng ý. Các thành viên của tổ hợp tác này đặc biệt quan trọng việc duy trì mô hình liên kết bền vững và lâu dài với doanh nghiệp.
Tập trung quá nhiều vào việc chốt giá có thể gây hậu quả cho nông dân
Ông Vũ Đức Côn, Phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT), cũng là Chủ tịch Hiệp hội sầu riêng Đắk Lắk, cho biết trong tháng 7 vừa qua, Hiệp hội đã tổ chức hội nghị để cùng nhau thảo luận về tình hình thị trường sầu riêng, những cơ hội và thách thức của ngành.
Theo ông Côn, giá sầu riêng biến đổi liên tục qua các doanh nghiệp tham gia Hiệp hội, thậm chí đạt đỉnh 100.000 đồng/kg. Thậm chí còn có thời điểm mà thương lái mua với giá “không thể chấp nhận”, dẫn đến việc bên bán không có lãi nhưng vẫn phải chốt giá.
“Với tôi, việc chốt giá rất cao có thể liên quan đến việc “chơi trò chốt giá” để đảm bảo nguồn cung, thậm chí thương lái có thể mua lỗ trong một thời kỳ nào đó”, ông Côn nhận định.
Ông Vũ Đức Côn cũng cho biết, nông dân cần thận trọng với những “bẫy” giá và không nên quá vội vàng chốt giá sớm, vì điều này có thể dẫn đến những hậu quả không mong muốn, đã từng xảy ra trong nhiều năm trước.
“Khi giá chốt quá thấp, khi đến mùa thu hoạch giá tăng đột ngột, nông dân sẽ gánh chịu thiệt hại. Ngược lại, việc thương lái chốt giá cao dẫn đến việc họ cố gắng cắt lỗ, thường chỉ mua một lượng ít sầu riêng và chỉ lựa chọn những quả chất lượng nhất. Thật không may, hiện tại chưa có tiêu chuẩn rõ ràng về hạng A, B, C cho sầu riêng, nên phần lớn nông dân vẫn gặp khó khăn”, ông Côn nhấn mạnh.
Ngoài ra, vì Hiệp hội Sầu riêng không có quyền can thiệp vào giá cả, họ chỉ có thể đưa ra khuyến nghị và cảnh báo thông qua trang web và phương tiện truyền thông.
Ông cũng nhấn mạnh rằng, tập trung quá nhiều vào việc chốt giá có thể ảnh hưởng đến sự bền vững của ngành sầu riêng.
“Nhiều nông dân vì muốn giữ giá cao mà cắt quả sớm, dẫn đến chất lượng không đảm bảo và ảnh hưởng đến uy tín của ngành. Hơn nữa, việc chỉ tập trung vào việc bán cho thương lái với giá cao mà bỏ qua hợp tác và liên kết lâu dài trong việc xuất khẩu chính thống có thể gây hậu quả cho nông dân trong tương lai, đặc biệt là khi giá cả giảm đi”, ông Côn nhấn mạnh.
Đắk Lắk có khoảng 22.000 ha sầu riêng, trong đó khoảng 12.000 ha đang trong thời kỳ thu hoạch, với sản lượng ước tính khoảng 210.000 tấn mỗi năm.